TÓM TẮT LÝ THUYẾT
I. Sinh trưởng và phát triển ở sinh vật
1. Sinh trưởng, phát triển là gì?
Sinh trưởng là sự tăng về kích thước và khối lượng của cơ thể do sự tăng lên về số lượng và kích thước tế bào, nhờ đó cơ thể lớn lên.
Phát triển bao gồm sinh trưởng, phân hóa tế bào, phát sinh hình thái cơ quan và cơ thể.
2. Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển ở sinh vật
Mỗi sinh vật từ khi sinh ra cho đến khi trưởng thành đều trải qua những giai đoạn sinh trưởng và phát triển nhất định, có hình thái và kích thước khác nhau, đặc trưng cho loài.
Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây cam và con ếch:
- Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây cam: Hạt → Hạt nảy mầm → Cây con → Cây trưởng thành → Ra hoa, kết quả.
- Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của con ếch: Trứng đã thụ tinh → Ấu trùng → Ếch trưởng thành.
Sinh trưởng gắn liền với phát triển và phát triển dựa trên cơ sở của sinh trưởng. Nếu không có sinh trưởng sẽ không có phát triển và ngược lại.
II. Mô phân sinh và chức năng của mô phân sinh
Thực vật sinh trưởng nhờ hoạt động của mô phân sinh - nhóm tế bào chưa phân hoá nên còn duy trì được khả năng phân chia. Có hai loại mô phân sinh chính là mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh bên.
Mô phân sinh đỉnh có ở đỉnh rễ và các chồi thân (gồm chổi ngọn hay còn gọi là chồi đỉnh và chổi nách), giúp thân, cành và rễ tăng lên về chiều dài. Mô phân sinh bên giúp thân, cành và rễ tăng về chiểu ngang.
CÂU HỎI SÁCH GIÁO KHOA
Mở đầu
Trả lời câu hỏi trang 148 SGK KHTN 7
Mỗi sinh vật từ khi hình thành, sinh ra và lớn lên đều trải qua quá trình sinh trưởng và phát triển. Vậy quá trình sinh trưởng và phát triển là gì? Các quá trình này diễn ra như thế nào?
Lời giải
- Sinh trưởng là sự tăng về kích thước và khối lượng của cơ thể do sự tăng lên về số lượng và kích thước tế bào, nhờ đó cơ thể lớn lên.
- Phát triển bao gồm sinh trưởng, phân hóa và phát sinh hình thái.
I. Sinh trưởng và phát triển ở sinh vật
Trả lời câu hỏi trang 149 SGK KHTN 7
* Câu hỏi và bài tập
Đọc thông tin trên và quan sát Hình 36.1, thực hiện các yêu cầu sau:
Câu 1: Phát biểu khái niệm sinh trưởng và phát triển
Câu 2: Mô tả các dấu hiệu thể hiện sự sinh trưởng ở cây cam và con ếch. Những biến đổi nào diễn ra trong đời sống của chúng thể hiện sự phát triên?
Lời giải
Câu 1:
Khái niệm sinh trưởng: Sinh trưởng là sự tăng lên về kích thước và khối lượng của cơ thể do sự tăng lên về số lượng và kích thước tế bào, nhờ đó mà cơ thể lớn lên.
Khái niệm phát triển: Phát triển bao gồm sinh trưởng, phân hóa tế bào, phát sinh hình thái cơ quan và cơ thể.
Câu 2:
- Dấu hiệu sinh trưởng ở cây cam: từ cây con thành cây trưởng thành
- Dấu hiệu sinh trưởng ở con ếch: từ ếch con cơ thể bé thành ếch trưởng thành với cơ thể lớn hơn.
- Những biến đổi của cây cam: hạt nảy mầm thành cây con sau đó phát triển thành cây trưởng thành, ra hoa kết quả sau đó tạo thành hạt và tiếp tục một vòng đời mới.
- Những biến đổi của con ếch: trứng đã thụ tinh phát triển thành ấu trùng và phát triển các chi, rụng đuôi thành ếch trưởng thành, sau đó lại sinh sản tạo ra trứng ếch và tiếp tục một vòng đời mới.
Trả lời câu hỏi trang 149 SGK KHTN 7
* Câu hỏi và bài tập
Quan sát Hình 36.1 và thực hiện các yêu cầu sau:
Câu 1: Trình bày các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây cam và con ếch
Câu 2: Sinh trưởng và phát triển của mối quan hệ với nhau như thế nào?
Lời giải
Câu 1:
Cây cam:
- Giải đoạn sinh trưởng: từ cây con -> cây trưởng thành
- Giai đoạn phát triển: hạt -> hạt nảy mầm -> cây con; ra hoa, kết quả
Con ếch:
- Giải đoạn sinh trưởng: ếch con -> ếch trưởng thành
- Giai đoạn phát triển: trứng đã được thụ tinh -> ấu trùng
Câu 2:
Mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển: Trong vòng đời của sinh vật, các giai đoạn sinh trưởng và phát triền diễn ra đan xen với nhau. Sinh trưởng gắn với phát triển và phát triển dựa trên cơ sở của sinh trưởng. Do đó, nếu không có sinh trưởng sẽ không có phát triển và ngược lại.
II. Mô phân sinh và chức năng của mô phân sinh
Trả lời câu hỏi trang 150 SGK KHTN 7
* Câu hỏi và bài tập
Câu 1: Quan sát Hình 36.2 và đọc thông tin mục II để hoàn thành nội dung theo mẫu Bảng.
Bảng 36.1
Loại mô phân sinh | Vị trí | Vai trò |
| Mô phân sinh đỉnh | ? | ? |
| Mô phân sinh bên | ? | ? |
Lời giải
Bảng 36.1
Loại mô phân sinh | Vị trí | Vai trò |
| Mô phân sinh đỉnh | ở đỉnh rễ và các chồi thân (gồm chồi ngọn hay còn gọi là chồi đỉnh và chồi nách) | giúp thân, cành và rễ tăng lên về chiều dài |
| Mô phân sinh bên | nằm giữa mạch gỗ và mạch rây | giúp thân, cành và rễ tăng về chiều ngang |
Câu 2: Tại sao nhiều loài thực vật không ngừng dài ra và to lên?
Lời giải
Nhiều loài thực vật không ngừng dài ra và to lên vì: Hầu hết các loài thực vật đều có mô phân sinh – loại mô này giúp cho thực vật có thể sinh trưởng dễ dàng nhờ khả năng phân chia. Mô phân sinh đỉnh có ở rễ và các chồi thân (gồm chồi ngọn hay gọi là chồi đỉnh và chồi nách), giúp thân, cành và rễ tăng lên về chiều dài. Mô phân sinh bên giúp thân, cành và rễ tăng về chiều ngang. Do đó, cây có thể lớn lên và to ra.
