TÓM TẮT LÝ THUYẾT
I. Phân tử
1. Khái niệm phân tử
Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử gắn kết với nhau bằng liên kết hoá học và thể hiện đầy đủ tính chất hoá học của chất. Các phân tử của một chất giống nhau về thành phần và hình dạng. Mỗi phân tử gồm nhiều nguyên tử liên kết với nhau. Trong một phân tử, các nguyên tử có thể giống hoặc khác nhau. Phân tử iodine gồm hai nguyên tử I liên kết với nhau.
2. Khối lượng phân tử
Khối lượng phân tử (kí hiệu là M) bằng tổng khối lượng các nguyên tử có trong phân tử. Đơn vị của khối lượng phân tử là amu.
II. Đơn chất
Đơn chất là những chất được tạo thành từ một nguyên tố hoá học. Ở điều kiện thường, trừ mercury ở thể lỏng, các đơn chất kim loại khác đều ở thể rắn. Tên của các đơn chất thường trùng với tên của các nguyên tố tạo nên chất đó, trừ một số nguyên tố tạo ra được hai hay nhiều đơn chất.
III. Hợp chất
Hợp chất là những chất do hai hoặc nhiều nguyên tố hoá học tạo thành.
Ví dụ:
- Khí carbon dioxide được tạo thành từ nguyên tử của hai nguyên tố carbon và oxygen.
- Khí hydrogen chloride được tạo thành từ nguyên tử của hai nguyên tố hydrogen và chlorine.
- Khí ammonia được tạo thành từ nguyên tử của hai nguyên tố nitrogen và hydrogen.
CÂU HỎI SÁCH GIÁO KHOA
Mở đầu
Trả lời câu hỏi trang 28 SGK Khoa học tự nhiên 7
Chúng ta cảm nhận được mùi thơm của nhiều loại hoa, quả chín là do một số chất có trong hoa, quả chín tách ra những hạt rất nhỏ, lan tỏa vào không khí, tác động lên khứu giác của con người. Những hạt như vậy được gọi là phân tử. Vậy phân tử là gì?
Lời giải:
Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử liên kết với nhau bằng liên kết hóa học và thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của chất.
I. Phân tử
1. Khái niệm phân tử
Trả lời câu hỏi trang 29 SGK Khoa học tự nhiên 7
Câu 1: Giải thích một số hiện tượng sau:
a, Khi mở nắp lọ nước hoa hoặc một số loại tinh dầu sẽ ngửi thấy có mùi thơm.
b, Quần áo sau khi giặt xong, phơi trong không khí sẽ khô.
Lời giải:
a) Vì các phân tử có mùi trong nước hoa hoặc tinh dầu sẽ tách ra, toả vào không khí tạo ra ùi thơm
b) Vì phân tử nước tách ra khỏi áo quần , toả vào không khí
Câu 2: Khi nói về nước, có hai ý kiến như sau:
(1) Phân tử nước trong nước đá, nước lỏng và hơi nước là giống nhau
(2) Phân tử nước trong nước đá, nước lỏng và hơi nước là khác nhau
Theo em, ý kiến nào là đúng? Vì sao
Lời giải:
- Theo em ý kiến đúng là: (1) Phân tử nước trong nước đá, nước lỏng và hơi nước là giống nhau
- Vì dù là nước đá, nước lỏng và hơi nước đều cấu tạo từ các phân tử nước (2 nguyên tử H và 1 nguyên tử O). Chúng chỉ khác nhau ở độ bền liên kết giữa các phân tử nước với nhau
Câu 3: Phát biểu nào sau đây là đúng?
(1) Trong một phân tử, các nguyên tử luôn giống nhau.
(2) Trong một phân tử, các nguyên tử luôn khác nhau.
(3) Trong một phân tử, các nguyên tử có thể giống nhau hoặc khác nhau.
Lời giải:
Phát biểu (3) đúng. Trong một phân tử, các nguyên tử có thể giống nhau hoặc khác nhau.
Ví dụ:
- Mỗi phân tử nước gồm hai nguyên tử H và một nguyên tử O.
- Mỗi phân tử iodine gồm hai nguyên tử iodine liên kết với nhau.
Câu 4: Một số nhiên liệu như xăng, dầu,…dễ tách ra các phân tử và lan tỏa trong không khí. Theo em, cần bảo quản các nhiên liệu trên như thế nào để bảo đảm an toàn?
Lời giải:
Một số nhiên liệu như xăng, dầu… dễ tách ra các phân tử và lan tỏa trong không khí. Do đó, cần phải đậy nắp kín để tránh các phân tử tách ra, lan ra ngoài. Hơn nữa, để nhiên liệu xa các nguồn lửa vì nhiên liệu là những chất dễ cháy. Khi ngọn lửa bắt được các phân tử xăng, dầu thì dễ gây cháy nổ.
2. Khối lượng phân tử
Trả lời câu hỏi trang 30 SGK Khoa học tự nhiên 7
Dựa vào hình 4.3, tính khối lượng phân tử của fluorine và methane.
Lời giải:
- Xét phân tử Fluorine:
Bước 1: Phân tử Fluorine được cấu tạo từ 2 nguyên tử F (19 amu)
Bước 2: Khối lượng phân tử Fluorine: MFluorine = 19 x 2 = 38 amu
- Xét phân tử Methane:
Bước 1: Phân tử Methane được cấu tạo từ 1 nguyên tử C (12 amu) và 4 nguyên tử H (amu)
Bước 2: Khối lượng phân tử Methane: MMethane = 12x1 + 1x4 = 16 amu
II. Đơn chất
Trả lời câu hỏi trang 30 SGK Khoa học tự nhiên 7
Câu 1: Quan sát hình 4.4 và hình 4.5, cho biết các chất trong hình có đặc điểm gì chung
Lời giải:
Mỗi chất trong các hình 4.4 và hình 4.5 đều do một nguyên tố hóa học tạo nên. Cụ thể:
+ Khí hydrogen được tạo thành từ nguyên tố H.
+ Khí nitrogen được tạo thành từ nguyên tố N.
+ Khí chlorine được tạo thành từ nguyên tố Cl.
+ Kim loại copper được tạo thành từ nguyên tố Cu.
Câu 2. Hãy cho biết những chất nào là đơn chất trong các chất sau:
a) Kim loại natri được tạo thành từ nguyên tố Na.
b) Lactic acid có trong sữa chua được tạo thành từ các nguyên tố C, H và O
c) Kim cương được tạo thành từ nguyên tố C
d) Muối ăn được tạo thành từ các nguyên tố Na và Cl
Lời giải:
Những chất là đơn chất gồm:
a) Kim loại natri được tạo thành từ nguyên tố Na.
c) Kim cương được tạo thành từ nguyên tố C
Trả lời câu hỏi trang 31 SGK Khoa học tự nhiên 7
Câu 1: Nêu hai đơn chất kim loại thường được sử dụng để làm dây dẫn điện
Lời giải:
2 đơn chất kim loại thường được sử dụng để làm dây dẫn điện là: Copper (đồng), Aluminium (Nhôm)
Câu 2: Đơn chất nào được tạo ra trong quá trình quang hợp của cây xanh và có vai trò quan trọng đối với sự sống của con người?
Lời giải:
Đơn chất được tạo ra trong quá trình quang hợp của cây xanh và có vai trò quan trọng đối với sự sống của con người là oxygen.
Phân tử oxygen gồm 2 nguyên tử O.
III. Hợp chất
Trả lời câu hỏi trang 31 SGK Khoa học tự nhiên 7
Câu 1: Quan sát hình 4.7 và nêu đặc điểm chung của các chất có trong hình
Lời giải:
Điểm chung đó là : Mỗi chất trong hình 4.7 đều được tạo thành từ hai hoặc nhiều nguyên tố hoá học.
Cụ thể là:
+ Hình 4.7a được tạo thành từ 2 nguyên tố C và H
+ Hình 4.7b được tạo thành từ 2 nguyên tố Cl và H
+ Hình 4.7c được tạo thành từ 2 nguyên tố N và H
+ Hình 4.7d được tạo thành từ 3 nguyên tố C, H và O
Câu 2: Trong các chất sau, chất nào là đơn chất, chất nào là hợp chất?
a) Đường ăn
b) Nước
c) Khí hydrogen (được tạo thàn từ nguyên tố H)
d) Vitamin C (được tạo thành từ các nguyên tố C, H và O)
e) Lưu huỳnh (được tạo thành từ nguyên tố S)
Lời giải:
a) Đường ăn được tạo thành từ 3 nguyên tố C, H và O => Hợp chất
b) Nước được tạo thành từ 2 nguyên tố H và O => Hợp chất
c) Khí hydrogen được tạo thành từ 1 nguyên tố H => Đơn chất
d) Vitamin C được tạo thành từ 3 nguyên tố C, H và O => Hợp chất
e) Lưu huỳnh được tạo thành từ 1 nguyên tố S => Đơn chất
Trả lời câu hỏi trang 32 SGK Khoa học tự nhiên 7
Acetic acid có trong giấm ăn và là chất được sử dụng nhiều trong công nghiệp; oxygen chiếm khoảng 21% thể tích không khí, có vai trò quan trọng đối với sự sống; hydrogen peroxide có nhiều ứng dụng trong công nghiệp và là chất sát khuẩn mạnh. Quan sát hình 4.8, cho biết chất nào là đơn chất, chất nào là hợp chất.
Lời giải:
Acetic acid do 3 nguyên tố C, H, O tạo thành.
⇒ Acetic acid là hợp chất.
Oxygen do 1 nguyên tố O tạo thành
⇒ Oxygen là đơn chất.
Hydrogen peroxide do 2 nguyên tố O, H tạo thành.
⇒ Hydrogen peroxide là hợp chất
BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA
SÁCH BÀI TẬP
Câu 1: Phát biểu nào sau đây đúng?
A. Tỉ lệ khối lượng của các nguyên tố trong một hợp chất luôn thay đổi
B. Tỉ lệ khối lượng của các nguyên tố trong một hợp chất không thay đổi
C. Tỉ lệ khối lượng của các nguyên tố trong một hợp chất không thay đổi hoặc có thể thay đổi tuy theo từng chất
D. Một hợp chất không có phân tử xác định
Đáp án đúng là: B
Câu 2: Chọn đáp án sai:
A. Cacbon dioxit được cấu tạo từ 1 nguyên tố C và 2 nguyên tố O
B. Nước là hợp chất
C. Muối ăn không có thành phần clo
D. Có 2 loại hợp chất là vô cơ và hữu cơ
Đáp án đúng là: C
Câu 3: Chọn câu đúng
A. Đơn chất và hợp chất giống nhau
B. Đơn chất là những chất cấu tạo nên từ một nguyên tố hóa học
C. Hợp chất là những chất tạo nên chỉ duy nhất với hai nguyên tố hóa học
D. Có duy nhất một loại hợp chất
Đáp án đúng là: B
Câu 4: Chọn đáp án sai
A. Kim cương và than chì đều cấu tạo từ nguyên tố C
B. Kim cương rất quý và đắt tiền
C. Than chì màu trắng trong
D. Có thể điều chế kim cương nhân tạo bởi nung than chì dưới áp suất cao, trên 6000 atm ở nhiệt độ khoảng 1500 độ C
Đáp án đúng là: C
Câu 5: Chọn từ sai trong câu sau
“Phân tử khối là hạt đại diện cho nguyên tố, gồm một số nguyên tử liên kết với nhau và thể hiện đầy đủ tính chất vật lí của chất”.
A. Phân tử khối
B. Vật lí
C. Liên kết
D. Đáp án A&B
Đáp án đúng là: D
Câu 6: Cho các chất sau đâu là đơn chất hợp chất, phân tử : O, H2, P2O5, O3, CH4, CH3COOH, Ca, Cl2
A. Hợp chất: CH4, P2O5, CH3COOH
Đơn chất: O, Ca
Phân tử: H2, Cl2
B. Hợp chất: CH4, P2O5, CH3COOH
Đơn chất: H2, Cl2
Phân tử: O, Ca
C. Hợp chất; CH4, Ca
Đơn chất: H2
Phân tử: Ca
D. Hợp chất: P2O5
Đơn chất: O
Phân tử: Cl2
Đáp án: A
Câu 7: Cách viết sau có ý nghĩa gì 5 O, Na, Cl2
A. 5 nguyên tử O,nguyên tử nguyên tố Na, phân tử Cl
B. Phân tử Oxi, hợp chất natri, nguyên tố clo
C. Phân tử khối Oxi, nguyên tử Na, phân tử clo
D. 5 phân tử oxi, phân tử Na, nguyên tố clo
Đáp án đúng là: A
Câu 8: Nói như sau có đúng không ( có thể chọn nhiều đáp án)
A. Phân tử nước gồm nguyên tố hidro và oxi
B. Clo là kim loại
C. NH3 hợp chất không mùi, không màu
D. Than chì được cấu tạo tạo từ nguyên tố C
Đáp án đúng là: A&D
Câu 9: Chọn đáp án sai:
A. Cacbon dioxit được cấu tạo từ 1 nguyên tố C và 2 nguyên tố O
B. Nước là hợp chất
C. Muối ăn không có thành phần clo
D. Có 2 loại hợp chất là vô cơ và hữu cơ
Đáp án đúng là: C
Muối ăn có công thức hóa học là NaCl
Câu 10: Trong số các chất dưới đây, thuộc loại hợp chất có:
A. Khí hidro
B. Nhôm
C. Phốt pho
D. Đá vôi
Đáp án đúng là: D
Câu 11: Cách viết sau có ý nghĩa gì 5 O, Na, Cl2
A. 5 nguyên tử O,nguyên tử nguyên tố Na, phân tử Cl
B. Phân tử Oxi, hợp chất natri, nguyên tố clo
C. Phân tử khối Oxi, nguyên tử Na, phân tử clo
D. 5 phân tử oxi, phân tử Na, nguyên tố clo
Đáp án đúng là: A
Câu 12: Đơn chất là những chất được tạo nên từ bao nhiêu nguyên tố hoá học?
A. Từ 2 nguyên tố
B. Từ 3 nguyên tố
C. Từ 4 nguyên tố trở lên
D. Từ 1 nguyên tố
Đáp án đúng là: A
Câu 13: Phân tử khối của Cu gấp mấy lần phân tử khối Hidro
A. 4 lần
B. 2 lần
C. 32 lần
D. 62 lần
Đáp án đúng là: C
Câu 14: Trong số các chất dưới đây, thuộc loại đơn chất có:
A. Nước
B. Muối ăn
C. Thủy ngân
D. Khí cacbonic
Đáp án đúng là: C
Câu 15: Hợp chất là chất được cấu tạo bởi:
A. 2 chất trộn lẫn với nhau
B. 2 nguyên tố hoá học trở lên
C. 3 nguyên tố hoá học trở lên
D. 1 nguyên tố hoá học
Đáp án đúng là: B
Câu 16: Phát biểu nào sau đây sai?
A. Trong thành phần phân tử nước cũng như khí sunfurơ đều chứa nguyên tố oxi
B. Phân tử oxi được tạo bởi hai nguyên tố oxi
C. Công thức hóa học của vôi sống là CaO
D. Thành phần khối lượng các nguyên tố trong phân tử khí sunfurơ
Đáp án đúng là: B
Câu 17: Chọn mệnh đề đúng:
(1) Oxi có trong thành phần của không khí
(2) Trong thành phần phân tử nước có oxi
A. Cả hai mệnh đề nói về oxi là đơn chất
B. Cả hai mệnh đề nói về nguyên tố hóa học oxi
C. Mệnh đề (1) nói về nguyên tố hóa học oxi, mệnh đề (2) nói về đơn chất oxi
D. Mệnh đề (1) nói về đơn chất oxi, mệnh đề (2) nói về nguyên tố hóa học oxi
Đáp án đúng là: D
Câu 18: Hợp chất Alx(NO3)3 có phân tử khối là 213. Giá trị của x là:
A. 3
B. 2
C. 1
D. 4
Đáp án đúng là: C
Câu 19: Chất nào sau đây được gọi là đơn chất?
A. KClO3
B. O3
C. H2O
D. H2SO4
Đáp án đúng là: B
Câu 20: Để chỉ hai phân tử hidro ta viêt:
A. 2H2
B. 2H
C. 4H2
D. 4H
Đáp án đúng là: A
Câu 21: Nói như sau có đúng không ( có thể chọn nhiều đáp án)
A. Phân tử nước gồm nguyên tố hidro và oxi
B. Clo là kim loại
C. NH3 hợp chất không mùi, không màu
D. Than chì được cấu tạo tạo từ nguyên tố C
Đáp án đúng là: D
Câu 22: Trong số các chất dưới đây, thuộc loại đơn chất có:
A. Nước
B. Muối ăn
C. Thủy ngân
D. Khí cacbonic
Đáp án đúng là: C
Câu 23: Để tạo thành phân tử của một hợp chất thì tối thiểu cần phải có bao nhiêu loại nguyên tử?
A. 2 loại
B. 3 loại
C. 1 loại
D. 4 loại
Đáp án: A
Câu 24: Tính phân tử khối của CH4 và H2O
A. CH4=16 đvC, H2O=18 đvC
B. CH4=15 đvC, H2O=17 đvC
C. CH4=H2O=18 đvC
D. Không tính được phân tử khối
Đáp án đúng là: A
CH4= 12+4.1=16 đvC H2O=2.1+16=18 đvC
Câu 25: Phân loại hợp chất vô cơ và hữu cơ: NH3, CH3COONa, P2O5, CuSO4, C6H12O6, than chì
A. Vô cơ: NH3, P2O5, Than chì
Hữu cơ: CH3COONa, C6H12O6
B. Vô cơ: CuSO4, NH3
Hữu cơ: P2O5
C. Vô cơ: than chì, CuSO4, NH3, P2O5
Hữu cơ: còn lại
D. Không có đáp án đúng
Đáp án đúng là: C
