MỤC TIÊU
- Trình bày được tính chất và ứng dụng của một số lương thực - thực phẩm thường sử dụng trong đời sống hằng ngày.
- Đề xuất được phương án tìm hiểu về một số tính chất của một số lương thực - thực phẩm.
- Thu thập dữ liệu, phân tích, thảo luận, so sánh để rút ra được kết luận về tính chất của một số lương thực - thực phẩm.
TÓM TẮT KIẾN THỨC
💡 Mở đầu
Hằng ngày gia đình em thường sử dụng những loại lương thực – thực phẩm nào? Em biết gì về tính chất của các loại lương thực – thực phẩm đó?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Một số loại lương thực, thực phẩm hằng ngày gia đình em sử dụng:
+ Thực phẩm tự nhiên có nguồn gốc thực vật: lương thực (lúa ,ngô, khoai, sắn), rau xanh, trái cây,...
+ Thực phẩm tự nhiên có nguồn gốc động vật: thịt , cá,…
+ Các sản phẩm chế biến từ phương pháp lên men: rượu, bia, nước giải khát,…
- Tính chất: gạo, ngô (dẻo), khoai, sắn (bùi),…
1. MỘT SỐ LƯƠNG THỰC PHỔ BIẾN
1.1. Tìm hiểu một số loại lương thực
👨👩👧👦 Thảo luận
1. Quan sát hình 14.1, hãy kể tên một số loại lương thực phổ biến ở Việt Nam.
Một số loại lương thực phổ biến ở Việt Nam: gạo, ngô, khoai lang, sắn.
📖 Mở rộng
Ngũ cốc là tên gọi có từ thời Trung Hoa cổ đại nhằm chỉ năm loại thực vật giàu dưỡng chất với hạt có thể ăn được, bao gồm: gạo nếp, gạo tẻ, mì, vừng (mè) và các loại đậu. Ngày nay, thuật ngữ này đôi khi được dùng để gọi chung cho các loại cây lương thực hay sản phẩm chính thu được từ chúng.
✍️ Ghi nhớ
• Lương thực là thức ăn chứa hàm lượng lớn tinh bột, nguồn cung cấp chính về năng lượng và chất bột carbohydrate trong khẩu phần thức ăn.
• Ngoài ra, lương thực chứa nhiều dưỡng chất khác như protein (chất đạm), lipid (chất béo), calcium, phosphorus, sắt, các vitamin nhóm B (như B1, B2, ...) và các khoáng chất.
📖 Mở rộng
1.2. Tìm hiểu một số tính chất và ứng dụng của lương thực
👨👩👧👦 Thảo luận
2. Quan sát thực tế, hoàn thành thông tin theo mẫu bảng 14.1.
|
Lương
thực Đặc điểm |
Gạo |
Ngô |
Khoai
lang |
Sắn |
|
Trạng thái (hạt, bắp, củ)
|
Hạt |
Bắp, hạt |
Củ |
Củ |
|
Tính chất (dẻo, bùi)
|
Dẻo |
Dẻo |
Bùi |
Bùi |
|
Ứng dụng |
Nấu cơm, làm bột chế biến các loại bánh, lên men
sản xuất rượu,... |
Luộc, làm bột chế biến các loại bánh, lên men sản
xuất rượu, làm thức ăn cho gia súc, gia cầm,... |
Luộc, làm bột chế biến các loại bánh, làm thức ăn
cho gia súc, gia cầm,... |
Luộc, làm bột chế biến các loại bánh, làm thức ăn
cho gia súc, lên men sản xuất rượu hoặc cồn công nghiệp,... |
✍️ Ghi nhớ
Dựa vào các tính chất và ứng dụng khác nhau của mỗi loại lương thực mà người ta chế biến thành nhiều sản phẩm ẩm thực có giá trị dinh dưỡng.
2. MỘT SỐ THỰC PHẨM PHỔ BIẾN
Tìm hiểu một số loại thực phẩm
Thực phẩm tự nhiên có nguồn gốc từ thực vật (lương thực, rau xanh, trái cây); động vật (thịt, cá); các sản phẩm chế biến từ phương pháp lên men (rượu, bia, nước giải khát); ...
👨👩👧👦 Thảo luận
3. Kể tên một số loại thực phẩm gia đình em thường sử dụng hằng ngày.
Một số thực phẩm mà gia đình em thường sử dụng hằng ngày: rau, cá, thịt, trứng, sữa,...
👨👩👧👦 Thảo luận
4. Tại sao trên bao bì và vỏ hộp các loại thực phẩm thường ghi hạn sử dụng?
Thực phẩm dễ bị phân huỷ bởi các vi sinh vật hoặc bị oxi hoá trong không khí dẫn đến hư hỏng. Do đó, nên sử dụng thực phẩm trong thời gian quy định để tránh bị ngộ độc do thực phẩm hư hỏng.
👨👩👧👦 Thảo luận
5. Nêu một số dấu hiệu nhận biết thực phẩm bị hỏng.
- Trái cây để lâu sẽ héo, mốc và chuyển màu sắc.
- Rau xanh để lâu sẽ héo, thối rữa.
- Thịt cá để lâu sẽ xuất hiện nấm mốc, có mùi ươn khó chịu.
- Bánh mì để lâu sẽ xuất hiện mốc xanh.
📝 Củng cố
Để sử dụng lương thực – thực phẩm an toàn, em thường phải chú ý những điều gì?
- Chọn lương thực - thực phẩm còn hạn sử dụng, có nguồn gốc rõ ràng, tươi mới, được giết mổ đúng tiêu chuẩn;
- Chế biến thực phẩm an toàn, sạch sẽ, kĩ lưỡng;
- Giữ vệ sinh nơi chế biến thực phẩm và đồ dùng nấu nướng;
- Bảo quản thức ăn chín đúng cách và đun kĩ lại trước khi ăn;
- Sử dụng nước sạch trong ăn uống;
- Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ;
- Giữ vệ sinh môi trường.
♻️ Vận dụng
Kể tên một số loại lương thực - thực phẩm được sử dụng làm nguyên liệu để chế biến nước mắm, dầu ăn.
- Một số loại thực phẩm được sử dụng để chế biến nước mắm: cá biển, muối, ...
- Một số loại lương thực được sử dụng để chế biến dầu ăn: đậu nành, lạc (đậu phộng), ...
📖 Mở rộng
Dấu hiệu nào cho biết một người bị ngộ độc thực phẩm?
• Sau khi ăn hay uống thực phẩm bị nhiễm độc (sau vài phút, vài giờ, thậm chí có thể sau một ngày), người bệnh đột ngột có những triệu chứng: đau bụng, buồn nôn, nôn, đi ngoài nhiều lần (phân nước), mất nước, có thể không sốt hoặc sốt cao trên 38 °C.
• Đối với bệnh nhân ngộ độc nhẹ, sau khi nôn và đi ngoài thải hết chất độc, sẽ bình phục.
• Với trường hợp có hiện tượng tím tái, khó thở, ... cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để rửa ruột và có những điều trị cần thiết.
✍️ Ghi nhớ
• Thực phẩm (thức ăn) là sản phẩm chứa: chất bột (carbohydrate), chất béo (lipid), chất đạm (protein), ... mà con người có thể ăn hay uống được nhằm cung cấp các chất dinh dưỡng cho cơ thể.
• Thực phẩm có thể bị biến đổi tính chất (màu sắc, mùi vị, giá trị dinh dưỡng, ...) khi để lâu ngoài không khí, khi trộn lẫn các loại thực phẩm với nhau hoặc bảo quản thực phẩm không đúng cách.
BÀI TẬP
✍️ Bài tập
1. Loại thức ăn nào sau đây chứa nhiều chất đạm?
A. Rau xanh.
B. Gạo.
C. Thịt.
D. Ngô.
Đáp án C.
✍️ Bài tập
2. Hằng ngày, em thường làm gì giúp bố mẹ để giữ vệ sinh an toàn thực phẩm cho gia đình?
Một số công việc em có thể làm hằng ngày để giúp bố mẹ giữ vệ sinh an toàn thực phẩm cho gia đình:
- Lựa chọn thực phẩm sạch, an toàn khi đi chợ hoặc siêu thị;
- Tự trồng rau sạch trong vườn, thùng xốp,...
- Chế biến thực phẩm đảm bảo an toàn, hợp vệ sinh (dùng nước sạch để rửa thực phẩm, vệ sinh dụng cụ chế biến, ...).
✍️ Bài tập
3. Hãy thiết kế một áp phích tuyên truyền về việc giữ vệ sinh an toàn thực phẩm.
Thiết kế áp phích mang thông điệp rõ ràng, sản phẩm đạt tính thẩm mĩ nhất định.
