I. Đông máu:
- Đông máu là hiện tượng máu lỏng chảy ra khỏi mạch tạo thành cục máu đông bịt kín vết thương.
- Sự đông máu liên quan đến hoạt động của tiểu cầu là chủ yếu, để hình thành búi tơ máu ôm giữ các tế bào máu thành một khối máu đông bịt kín vết thương.
- Ý nghĩa: bảo vệ cơ thể chống mất máu.
II. Các nguyên tắc truyền máu:
1. Các nhóm máu ở người:
- Ở người có 4 nhóm máu: A, B, O, AB
| Tên nhóm máu | Kháng nguyên (ở hồng cầu) | Kháng thể (ở huyết tương) |
|---|---|---|
| A | A | β |
| B | B | α |
| AB | Có cả A và B | Không có |
| O | Không có | Có cả α và β |
2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu:
– Cần làm xét nghiệm trước để:
+ Lựa chọn máu truyền cho phù hợp.
+ Tránh tai biến (hồng cầu của người cho bị kết dính trong huyết tương của người nhận gây tắc mạch).
+ Tránh bị nhận máu nhiễm tác nhân gây bệnh.
– Vô trùng dụng cụ truyền máu đúng cách.
Câu hỏi thảo luận phần I (trang 48 SGK)
- Sự đông máu có ý nghĩa gì với sự sống của cơ thể?
- Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu?
- Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ đâu?
- Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu?
Trả lời
- Đông máu là một cơ chế tự bảo vệ của cơ thể. Nó giúp cho cơ thể không bị mất nhiều máu khi bị thương.
- Đông máu liên quan tới hoạt động của tiểu cầu là chủ yếu.
- Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ búi tơ máu được hình thành ôm giữ các tế bào máu làm thành khối máu đông bịt kín vết rách ở mạch máu.
- Trong quá trình đông máu, các tiểu cầu đóng vai trò: Khi cơ thể bị chảy máu, máu đã chảy sẽ được đông lại để ngãn chặn máu trong cơ thể chảy, tránh cho cơ thể không bị mất máu. Để thực hiện được chức năng đó là nhờ tiểu cầu. Tiểu cầu có vai trò bảo vệ cho cơ thể chống mất máu bằng các cơ chế sau:
-Tiểu cầu:
+ Chất xúc tác (enzim) → Làm co mạch máu.
+ Dính vào vết rách → Hình thành nút tiểu cầu bịt tạm thời vết rách.
+ Chất xúc tác (enzim) → Tơ máu → Hình thành khối máu đông bịt kín vết thương.
Như vậy, tiểu cầu có vai trò bám vào vết rách và bám vào nhau để tạo thành nút tiểu cầu bịt tạm thời vết rách. Giải phóng chất giúp hình thành búi tơ máu để tạo thành khối máu đông.
Câu hỏi thảo luận phần II (trang 49, 50 SGK)
- Máu có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người nhóm máu O không? Vì sao?
+ Máu cho có kháng nguyên A và B.
+ Máu người nhận là nhóm máu O, có kháng thể α và β.
Vì kháng nguyên A gặp kháng thể α và kháng nguyên B gặp kháng thể β gây kết dính hồng cầu của người cho trong huyết tương của người nhận nên không truyền được.
- Máu không có kháng nguyên A và B có thế truyền cho người nhóm máu O không? Vì sao?
+ Máu cho có không có kháng nguyên A và B.
+ Máu người nhận là nhóm máu O, có kháng thể α và β.
Vì kháng thể α không gặp kháng nguyên A và kháng thể β không gặp kháng nguyên B không gây kết dính hồng cầu của người cho trong huyết tương của người nhận nên không truyền được.
- Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (virut gây viêm gan B, virut HIV...) có thể truyền cho người khác được không? Vì sao?
Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (virut gây viêm gan B, virut HIV...) không dược đem truyền cho người khác vì sẽ gây nhiễm các bệnh này cho người được truyền máu.
