MỤC TIÊU
- Chỉ ra được mối liên hệ giữa tính chất vật lí của một số chất thông thường với phương pháp tách chúng ra khỏi hỗn hợp và ứng dụng của các chất trong thực tiễn.
- Trình bày được một số phương pháp đơn giản để tách chất ra khỏi hỗn hợp và ứng dụng của các cách tách đó.
- Sử dụng được một số dụng cụ, thiết bị cơ bản để tách chất ra khỏi hỗn hợp bằng cách lọc, cô cạn, chiết.
TÓM TẮT KIẾN THỨC
💡 Mở đầu
Sau đợt lũ tràn về, nguồn nước sinh hoạt của nhiều nhà đã bị nhiễm bẩn. Vậy làm thế nào để có nguồn nước sạch sử dụng an toàn?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
Dùng phèn chua để làm trong nước, đồng thời lọc các bụi bận trong nước cuối cùng khử trùng nước.
1. SỰ CẦN THIẾT TÁCH CÁC CHẤT RA KHỎI HỖN HỢP
Tìm hiểu hệ thống lọc nước giếng bị nhiễm phèn và máy lọc nước uống gia đình
👨👩👧👦 Thảo luận
1. Ở các vùng nông thôn nước ta, người dân thường sử dụng nước giếng khoan, giếng đào làm nước sinh hoạt. Tuy nhiên, các nguồn nước này thường hay bị nhiễm phèn và một số tạp chất. Làm thế nào để tách các tạp chất này ra khỏi nguồn nước?
Để loại bỏ những tạp chất ra khỏi nước giếng khoan, người ta thường sử dụng hệ thống lọc gồm nhiều cột lọc, có khả năng giữ các chất bẩn và tạp chất để làm trong nước.
✍️ Ghi nhớ
Trong tự nhiên, các chất thường tồn tại ở dạng các hỗn hợp khác nhau. Tuỳ vào mục đích sử dụng, người ta sẽ tách các chất ra khỏi nhau theo nhiều cách khác nhau.
2. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ĐƠN GIẢN TÁCH CÁC CHẤT RA KHỎI HỖN HỢP
Tìm hiểu một số phương pháp tách đơn giản
- Cho các hỗn hợp:
+ Hỗn hợp A gồm muối ăn và nước;
+ Hỗn hợp B gồm cát và nước;
+ Hỗn hợp C gồm dầu ăn và nước.
- Hãy đề xuất phương pháp thích hợp để tách muối ăn, cát và dầu ăn ra khỏi mỗi hỗn hợp.
👨👩👧👦 Thảo luận
2. Dựa vào tính chất nào để có thể tách các chất ra khỏi hỗn hợp?
Dựa vào một số tính chất vật lí, ta có thể tách riêng các chất ra khỏi hỗn hợp.
👨👩👧👦 Thảo luận
3. Hãy cho biết đặc điểm khác nhau của mỗi hỗn hợp.
- A là hỗn hợp đồng nhất vì muối ăn tan được trong nước, tạo ra dung dịch.
- B là hỗn hợp không đồng nhất vì cát là chất rắn không tan trong nước.
- C cũng là hỗn hợp không đồng nhất vì dầu ăn là chất lỏng không tan trong nước.
👨👩👧👦 Thảo luận
4. Hoàn thành thông tin bằng cách đánh dấu tích ý vào phương pháp thích hợp theo mẫu bảng 16. 1.
|
Phương pháp Hỗn hợp |
Lọc |
Cô cạn |
Chiết |
|
A |
|
✔ |
|
|
B |
✔ |
|
|
|
C |
|
|
✔ |
✍️ Ghi nhớ
Một số phương pháp vật lí thường dùng để tách các chất ra khỏi hỗn hợp:
• Phương pháp lọc: Dùng để tách chất rắn không tan ra khỏi hỗn hợp lỏng.
• Phương pháp cô cạn: Dùng để tách chất rắn tan (không hoá hơi khi gặp nhiệt độ cao) ra khỏi dung dịch hỗn hợp lỏng.
• Phương pháp chiết: Dùng để tách các chất lỏng ra khỏi hỗn hợp lỏng không đồng nhất.
3. THỰC HÀNH TÁCH CHẤT
3.1. Thực hành phương pháp lọc
🔬 Thí nghiệm 1: Tách sulfur (lưu huỳnh) ra khỏi hỗn Sulfur và nước
- Bước 1: Lắp dụng cụ như hình 16.3.
- Bước 2: Rót hỗn hợp theo đũa thuỷ tinh vào phễu có lót giấy lọc.
- Bước 3: Phần chất rắn màu vàng, không tan (sulfur) sẽ ở lại trong phễu, nước sẽ chảy qua phễu xuống bình hứng.
3.2. Thực hành phương pháp cô cạn
🔬 Thí nghiệm 2: Tách muối ăn ra khỏi dung dịch muối
- Bước 1: Lắp dụng cụ như hình 16.4.
- Bước 2: Đặt bát sứ đựng dung dịch muối lên kiềng đun.
- Bước 3: Đun sôi dung dịch cho đến khi nước bay hơi hết (cô cạn dung dịch), thu được chất rắn là muối ăn.
3.3. Thực hành phương pháp chiết
🔬 Thí nghiệm 3: Tách dầu ăn ra khỏi nước
- Bước 1: Lắp dụng cụ như hình 16.5.
- Bước 2: Mở khoá cho nước chảy từ từ xuống bình tam giác.
- Bước 3: Quan sát đến khi dầu ăn chạm khoá thì đóng khoá.
👨👩👧👦 Thảo luận
5. Quan sát cốc đựng hỗn hợp sulfur và nước, hãy cho biết bột sulfur có tan trong nước không.
Sulfur là chất rắn không tan trong nước.
👨👩👧👦 Thảo luận
6. Dùng phương pháp nào để tách bột sulfur ra khỏi nước? Cho biết những dụng cụ nào cần sử dụng để tách chúng.
- Sử dụng phương pháp lọc để tách riêng bột sulfur ra khỏi nước.
- Dụng cụ cần sử dụng: giá sắt có kẹp, phễu thuỷ tinh, giấy lọc, đũa thuỷ tinh, cốc thuỷ tinh, bình tam giác (bình nón).
👨👩👧👦 Thảo luận
7. Tại sao lại dùng phương pháp cô cạn mà không dùng phương pháp lọc để tách muối ăn ra khỏi nước?
Do muối ăn là chất rắn tan được trong nước nên không thể dùng phương pháp lọc để tách muối ăn ra khỏi nước. Mặt khác, muối ăn không bị hoá hơi khi đun nóng nên có thể dùng phương pháp cô cạn để làm bay hơi nước và thu được muối ăn ở dạng rắn.
👨👩👧👦 Thảo luận
8. Quan sát hỗn hợp nước và dầu, cho biết tính chất của hỗn hợp.
Hỗn hợp dầu ăn và nước gồm 2 chất lỏng không tan lẫn vào nhau. Hỗn hợp này có sự phân lớp của 2 chất lỏng với dầu ăn nhẹ hơn, nổi lên trên lớp nước.
👨👩👧👦 Thảo luận
9. Dùng phương pháp và dụng cụ nào để tách dầu ăn ra khỏi nước?
- Sử dụng phương pháp chiết để tách riêng nước và dầu ăn ra khỏi hỗn hợp dầu ăn - nước.
- Dụng cụ: giá sắt có kẹp, phễu chiết thuỷ tinh, bình nón hoặc cốc thuỷ tinh.
📝 Củng cố
Trình bày một số phương pháp tách các chất ra khỏi hỗn hợp và cho biết trường hợp nào sử dụng phương pháp đó.
|
Phương pháp lọc |
Phương pháp cô cạn |
Phương pháp chiết |
|
Tách chất rắn không
tan ra khỏi chất lỏng. |
Tách chấn rắn không
tan ra khỏi dung dịch. |
Tách chất lỏng ra
khỏi hỗn hợp lỏng không đồng nhất. |
♻️ Vận dụng
Trong một lần sơ ý, một bạn học sinh đã trộn lẫn chai dầu hoả và chai nước tạo thành hỗn hợp dầu hoả lẫn nước. Em hãy giúp bạn đó tách dầu hoả ra khỏi nước.
- Vì dầu hoả nhẹ hơn, không tan trong nước nên nó sẽ nổi lên trên và nước nằm phía dưới.
- Để tách dầu hoả ra khỏi nước, ta cho hỗn hợp này vào phễu chiết và chờ cho hỗn hợp ổn định rồi mở khoá phễu chiết từ từ để tách nước trước, sau đó đến dầu hoả.
Như vậy, ta được nước và dầu hoả riêng biệt.
✍️ Ghi nhớ
Các phương pháp lọc, cô cạn và chiết là những phương pháp đơn giản để tách các chất ra khỏi hỗn hợp. Tuỳ vào tính chất của các hỗn hợp mà chọn lựa phương pháp tách phù hợp.
BÀI TẬP
✍️ Bài tập
1. Hãy chọn phương pháp phù hợp để tách các chất ra khỏi hỗn hợp:
a) Đường và nước.
b) Bột mì và nước.
a) Cô cạn (đun cách thuỷ).
b) Lọc.
✍️ Bài tập
2. Kể một vài ứng dụng của phương pháp lọc và phương pháp cô cạn trong thực tế.
- Phương pháp lọc: Sử dụng phin lọc để pha cà phê.
- Phương pháp cô cạn: Sản xuất muối ăn bằng cách làm bay hơi nước biển,...
✍️ Bài tập
3. Em có biết để làm sạch nước bể bơi, ngoài biện pháp dùng hoá chất người ta còn dùng biện pháp nào khác mà không sử dụng hoá chất?
- Dùng hệ thống khử trùng, khử khuẩn bằng ozone;
- Dùng hệ thống lọc để lọc chất bẩn không tan, lơ lửng trong nước;
- Dùng máy hút bụi hút chất bẩn lắng dưới đáy bể.
✍️ Bài tập
4. Có một hỗn hợp gồm muối ăn và cát. Em hãy đề xuất cách tách riêng từng chất ra khỏi hỗn hợp. Em sử dụng được cách làm trên dựa vào sự khác nhau nào về tính chất giữa chúng?
- Dựa vào sự khác nhau về tính tan của các chất trong nước, ta có thể cho hỗn hợp vào một cốc nước và khuấy đều, khi đó chỉ có muối bị hoà tan.
- Đổ từ từ hỗn hợp trên vào phễu có giấy lọc, lúc này cát sẽ bị giữ lại và ta thu được dung dịch nước muối.
- Cô cạn phần dung dịch nước muối đến khi nước bay hơi hết, ta thu được muối ở dạng rắn.
