TÓM TẮT LÝ THUYẾT
I. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hô hấp tế bào
1. Nước
Trong tế bào, nước là dung môi và môi trường cho các phản ứng hô hấp xảy ra, chính vì vậy, nước là yếu tố liên quan trực tiếp đến hô hấp của tế bào.
2. Nồng độ khí oxygen
Oxygen là nguyên liệu của hô hấp tế bào nên có ảnh hưởng trực tiếp đến hô hấp. Ở thực vật, nếu nồng độ khí oxygen ngoài môi trường giảm xuống dưới 5% thì cường độ hô hấp giảm.
3. Nồng độ khí carbon dioxide
Nông độ khí CO2 ngoài môi trưởng từ 3% đến 5% đã gây ức chế hô hấp. Ở người và động vật, khi nồng độ khí CO2, cao sẽ dẫn đến tình trạng CO2, cạnh tranh với O2, để liên kết với các tế bào hồng cầu, cơ thể bị thiếu khí O2, ảnh hưởng đến quá trình hô hấp, gây nguy hiểm đến tính mạng.
4. Nhiệt độ
Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp đến ảnh hưởng đến hô hấp tế bào. Ví dụ: Ở người, khi nhiệt độ cơ thể trên 40°C, hô hấp tế bào gặp khó khăn.
II. Vận dụng hiểu biết về hô hấp tế bào vào thực tiễn
1. Hô hấp tế bào và vấn để bảo quản nông sản
Hô hấp tế bào là quá trình phân giải các chất hữu cơ. Do đó, hô hấp diễn ra càng mạnh thì lượng chất hữu cơ và chất dinh dưỡng trong nông sản (rau, củ, quả, hạt,...) tiêu hao càng nhiều, gây giảm sút khối lượng và chất lượng nông sản. Tuy nhiên, nếu ngừng hô hấp thì các tế bào sẽ chết dẫn đến nông sản cũng bị hỏng.
2. Các biện pháp bảo quản nông sản sau thu hoạch
Tùy từng loại nông sản khác nhau mà có các biện pháp bảo quản phù hợp. Bảo quản khô thường sử dụng để bảo quản các loại hạt. Bảo quản lạnh, sử dụng cho phần lớn các loại thực phẩm, rau, quả. Bảo quản trong điều kiện khí carbon dioxide bảo quản các loại nông sản trong các kho kín, quy mô lớn.
- Bảo quản khô: hạt đỗ, hạt lạc
- Bảo quản lạnh: quả cà chua, rau muống, hành tây, bắp ngô tươi, quả dưa chuột, rau bắp cải, khoai tây, quả cam.
- Bảo quản trong điều kiện nồng độ khí carbon dioxide cao: hạt lúa
CÂU HỎI SÁCH GIÁO KHOA
Mở đầu
Trả lời câu hỏi trang 113 SGK KHTN 7
Tại sao rau, quả cất giữ trong tủ lạnh lại lâu hỏng hơn so với rau, quả để ngoài không khí? Tại sao muốn cất giữ các loại hạt được lâu lại phải phơi khô mà không để ẩm?
Lời giải
- Rau, quả cất giữ trong tủ lạnh lại lâu hỏng hơn so với rau, quả để ngoài không khí vì: Nhiệt độ ở trong tủ lạnh thấp hơn so với nhiệt độ bên ngoài → giảm quá trình hô hấp tế bào của rau, quả → giảm sự phân giải các hợp chất hữu cơ → rau, quả lâu hỏng hơn.
- Muốn cất giữ các loại hạt được lâu lại phải phơi khô mà không để ẩm vì:
+ Ở nhiệt độ thường, khi có độ ẩm (hơi nước) cao thì sẽ thúc đẩy quá trình hô hấp tế bào diễn ra mạnh gây giảm sút về khối lượng và chất lượng các loại hạt.
+ Để bảo quản ta cần đưa cường độ hô hấp của nông sản xuống mức tối thiểu bằng cách điều chỉnh các yếu tố của môi trường (độ ẩm,…)
I. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hô hấp tế bào
Trả lời câu hỏi trang 113 SGK KHTN 7
* Câu hỏi và bài tập:
Từ kết quả thí nghiệm trong bảng trên, em hãy nhận xét về mối liên quan giữa hàm lượng nước và cường độ hô hấp của hạt.
Lời giải
Nhận xét về mối liên quan giữa hàm lượng nước và cường độ hô hấp của hạt : cường độ hô hấp tỉ lệ thuận với hàm lượng nước.
* Câu hỏi và bài tập:
Vì sao trong trồng trọt, người ta thường cày bừa đất trước khi gieo trồng và tháo nước khi cây bị ngập úng?
Lời giải
Trong trồng trọt, người ta thường làm đất tơi xốp trước khi gieo trồng và tháo nước khi cây bị ngập úng là vì để cây có đủ khí oxygen cho cây hô hấp
Trả lời câu hỏi trang 114 SGK KHTN 7
* Câu hỏi và bài tập:
Vì sao không nên để nhiều hoa hoặc cây xanh trong phòng ngủ kín?
Lời giải
Không nên để nhiều hoa và cây xanh trong phòng ngủ kín vì:
- Khi không có ánh sáng, đa số cây xanh ngừng quang hợp (lấy carbonic và thải oxygen), nhưng vẫn duy trì quá trình hô hấp tế bào (lấy oxygen và thải carbonic). Như vậy, khi đó, quá trình hô hấp tế bào của cây và hoa sẽ lấy đi rất nhiều khí oxygen của không khí trong phòng, đồng thời lại thải ra rất nhiều khí carbonic.
- Mặt khác, trong phòng ngủ đóng kín cửa, không khí không được đổi mới liên tục với môi trường bên ngoài phòng.
⇒ Không khí trong phòng ngủ sẽ có hàm lượng oxygen ngày càng thấp và hàm lượng carbonic ngày càng cao. Điều này sẽ gây ngạt khí, ảnh hưởng đến tính mạng cho người ngủ trong phòng.
II. Vận dụng hiểu biết về hô hấp tế bào vào thực tiễn
Trả lời câu hỏi trang 114 SGK KHTN 7
* Câu hỏi và bài tập:
Theo em, cần điều chỉnh các yếu tố môi trường như nước, nhiệt độ, nồng độ khí carbon dioxide như thế nào để có thể bảo quản được nông sản? Giải thích.
Lời giải
Cần điều chỉnh các yếu tố môi trường như nước, nhiệt độ, nồng độ khí carbon dioxide như sau:
- Làm giảm lượng nước: phơi khô, sấy khô. VD: Trước khi đưa hạt vào kho, hạt được phơi khô với độ ẩm khoảng 13 – 16oC tùy theo từng loại hạt.
- Làm giảm nhiệt độ: để nông sản nơi thoáng mát, bảo quản trong tủ lạnh kho lạnh. VD: khoai tây ở 4oC, cải bắp ở 1oC, cam chanh ở 6oC, các loại rau khác là 3 – 7oC.
- Tăng nồng độ CO2 gây ức chế quang hợp: bơm CO2 vào buồng, kho bảo quản
- Các biện pháp trên ức chế quá trình hô hấp, đưa quá trình hô hấp ở nông sản về mức tối thiểu giúp bảo quản nông sản tốt hơn.
Trả lời câu hỏi trang 114 SGK KHTN 7
* Câu hỏi và bài tập:
Kể tên một số biện pháp bảo quản nông sản mà em biết.
Lời giải
Một số biện pháp bảo quản nông sản mà em biết là: Phơi, sấy khô, muối chua, bảo quản trong tủ lạnh, kho lạnh, ….
Trả lời câu hỏi trang 115 SGK KHTN 7
* Hoạt động:
Thảo luận nhóm và hoàn thành các yêu cầu sau:
Câu 1. Khi vào phòng kín có hàm lượng carbon dioxide cao, em cần lưu ý điều gì?
Câu 2. Theo em, có nên bảo quản rau quả tươi ở nhiệt độ bằng hoặc thấp hơn 0°C để kéo dài thời gian bảo quản hay không? Giải thích.
Câu 3. Cho một số loại nông sản sau: hạt lúa, quả cà chua, rau muống, hành tây, hạt đỗ, bắp ngô tươi, hạt lạc, quả dưa chuột, rau cải bắp, khoai tây, quả cam. Hãy lựa chọn biện pháp bảo quản phù hợp cho từng loại nông sản và giải thích.
Lời giải
Câu 1.
- Ở người, khi nồng độ khí CO2 ngoài môi trường cao sẽ dẫn đến tình trạng CO2 cạnh tranh với O2 để liên kết với các tế bào hồng cầu, cơ thể bị thiếu khí O2 ảnh hưởng đến quá trình hô hấp, gây nguy hiểm đến tính mạng.
- Như vậy, khi vào phòng kín có hàm lượng carbon dioxide cao, để tránh nguy hiểm, em cần lưu ý không ở đó trong thời gian quá lâu hoặc nên mở cửa để giảm bớt hàm lượng khí carbon dioxide tạo điều kiện cho quá trình hô hấp diễn ra thuận lợi.
Câu 2.
Không nên bảo quản rau quả tươi ở nhiệt độ bằng hoặc thấp hơn 0°C vì:
- Khi bảo quản quá lạnh sẽ khí lượng nước trong tế bào bị đóng băng, phá vỡ cấu trúc của tế bào, khiến khi rã đông thực phẩm sẽ mất đi độ tươi ngon và giảm hàm lượng chất dinh dưỡng.
Câu 3.
Tùy từng loại nông sản khác nhau mà có các biện pháp bảo quản phù hợp. Bảo quản khô thường sử dụng để bảo quản các loại hạt. Bảo quản lạnh, sử dụng cho phần lớn các loại thực phẩm, rau, quả. Bảo quản trong điều kiện khí carbon dioxide bảo quản các loại nông sản trong các kho kin, quy mô lớn.
- Bảo quản khô: hạt đỗ, hạt lạc
- Bảo quản lạnh: quả cà chua, rau muống, hành tây, bắp ngô tươi, quả dưa chuột, rau bắp cải, khoai tây, quả cam.
- Bảo quản trong điều kiện nồng độ khí carbon dioxide cao: hạt lúa
