MỤC TIÊU
Tiến hành được thí nghiệm chứng minh thân vận chuyển nước và lá thoát hơi nước.
TÓM TẮT KIẾN THỨC
1. CHUẨN BỊ
1.1. Dụng cụ
Cốc thuỷ tinh, giấy thấm, băng keo trong, máy sấy, dao mổ, đồng hồ bấm giờ, đũa thuỷ tinh, đĩa petri, kính lúp.
1.2. Hoá chất
Nước cất, màu thực phẩm hay mực viết màu tím, cobalt chloride 5% (CoCl2), lọ calcium chloride (CaCl2) khô.
1.3. Mẫu vật:
Cành hoa (huệ, hồng trắng, cúc trắng, ...), một cây bất kì còn nguyên lá.
📣 CHÚ Ý
1. Nên chọn hoa màu trắng để dễ quan sát hiện tượng.
2. Nên cắt bớt cành hoa để quan sát được kết quả nhanh hơn.
2. CÁCH TIẾN HÀNH
🔬 Thí nghiệm chứng minh thân vận chuyển nước
❖ Bước 1: Cho nước vào hai cốc thuỷ tinh có đánh số 1 và 2. Sau đó, cho màu thực phẩm (hay mực viết) vào cả hai cốc, khuấy đều để tạo thành dung dịch màu (Hình 31.1).
❖ Bước 2: Cắm vào mỗi cốc dung dịch màu 1 – 2 cành hoa (đã được cắt chéo, ngắn khoảng 10 - 15 cm). Để hai cốc vào chỗ thoáng khoảng 60 – 90 phút (Hình 31.2).
❖ Bước 3:
- Cốc 1: Cắt dần cành hoa từ trên xuống bằng dao mổ, dùng kính lúp để quan sát lát cắt và xác định vị trí của dung dịch màu (Hình 31.3).
- Cốc 2: Quan sát sự thay đổi màu sắc của cánh hoa.
🔬 Thí nghiệm chứng minh lá thoát hơi nước
❖ Bước 1: Chuẩn bị giấy tẩm dung dịch CoCl2
- Dùng kéo cắt giấy thấm thành những miếng nhỏ hình chữ nhật có kích thước 1 cm x 2 cm (Hình 31.4a).
- Ngâm các mảnh giấy thấm trong dung dịch CoCl2 khoảng 25 – 30 phút cho mảnh giấy thấm đều CoCl2 lúc này giấy có màu hồng (Hình 31.4b).
- Sấy các mảnh giấy thấm bằng máy sấy đến lúc khô, lúc này giấy sẽ chuyển màu xanh da trời. Sau đó cho các mảnh giấy này vào lọ CaCl2 (Hình 31.5).
❖ Bước 2: Đặt vào mỗi mặt lá một mảnh giấy thấm đã tẩm dung dịch CoCl2 theo hết chiều ngang của lá và dùng băng keo trong dán đè lên mảnh giấy để tạo một hệ thống kín (Hình 31.6). Lưu ý: Khi kẹp giấy thấm nên cùng làm trên một lá hoặc các lá có độ tuổi tương đương để đảm bảo tính chính xác.
❖ Bước 3: Quan sát và giải thích sự chuyển màu của giấy thấm sau 20 phút.
📣 CHÚ Ý
1. Bước chuẩn bị giấy tẩm dung dịch CoCl2 có thể được thực hiện trước buổi thực hành. Giấy tẩm dung dịch CoCl2 có tác dụng hút ẩm, khi quan sát tốc độ đổi màu của giấy có thể xác định được độ ẩm cao hay thấp.
2. Cần giữ các mảnh giấy thấm tẩm dung dịch CoCl2 đã sấy khô trong các lọ CaCl2 đậy kín để tránh hiện tượng giấy hút ẩm trở lại. Khi muốn lấy chỉ hé mở nắp lọ, xong phải đóng lại ngay.
3. Khi cố định giấy tẩm dung dịch CoCl2 tay cần phải khô và sạch.
4. Chú ý an toàn khi dùng dao mổ, máy sấy.
5. Cần chọn các lá có độ tuổi tương đương vì lá già và lá non có sự thoát hơi nước khác nhau.
Báo cáo kết quả thực hành
Viết và trình bày báo cáo theo mẫu:BÁO CÁO THỰC HÀNH
Nội dung thực hành: ..................................................................................
Họ và tên: .................................................................................................
Học sinh lớp: ........................................... Trường: ...................................
1. Câu hỏi nghiên cứu: ............................................................................
2. Giả thuyết nghiên cứu (hoặc dự đoán): .............................................
3. Kế hoạch thực hiện: ............................................................................
4. Kết quả thực hiện kế hoạch: ............................................................................
5. Kết luận: ..............................................................................................
HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI BÁO CÁO KẾT QUẢ THỰC HÀNH
🔬 Thí nghiệm 1: Chứng minh thân vận chuyển nước
- Kết quả:
+ Dùng dao cắt những lát chéo ở thân cành thứ nhất, dùng kính lúp quan sát thấy ở phần mạch dẫn của thân bị nhuộm màu.
+ Ở cành thứ hai, cánh hoa trắng ban đầu có hiện tượng chuyển màu giống với màu cốc nước màu.
- Giải thích: Nhờ các mạch gỗ trong thân, nước được vận chuyển từ thân lên lá, hoa.
🔬 Thí nghiệm 2: Chứng minh lá thoát hơi nước
- Kết quả: Sau 20 phút quan sát thấy mảnh giấy từ màu xanh da trời chuyển dần sang màu hồng. Trong đó, mảnh giấy kẹp ở mặt dưới của lá có tốc độ chuyển màu hồng nhanh hơn mảnh giấy kẹp ở mặt trên của lá.
- Giải thích:
+ Giấy tẩm CoCl2 khi ướt có màu hồng, khi khô có màu xanh sáng. Giấy CoCl2 kẹp ở hai mặt của lá đều chuyển sang màu hồng chứng tỏ có sự thoát hơi nước ở cả hai mặt của lá (hơi nước thoát ra làm ẩm giấy tẩm CoCl2 khiến giấy tẩm CoCl2 chuyển sang màu hồng).
+ Tốc độ chuyển màu hồng của giấy tẩm CoC2 kẹp ở mặt dưới của lá nhanh hơn vì: Khí khổng của lá phân bố cả ở hai mặt nhưng chủ yếu ở mặt dưới, mà sự thoát hơi nước của cây chủ yếu là qua khí khổng. Do đó, quá trình thoát hơi nước ở mặt dưới lá mạnh hơn mặt trên lá rất nhiều nên thời gian giấy tẩm CoCl2 kẹp ở mặt dưới của lá chuyển sang màu hồng nhanh hơn.
🔬 Kết luận
- Thân cây có vai trò vận chuyển nước.
- Lá cây có vai trò thoát hơi nước.
