Sách bài tập Khoa học Tự nhiên 6 | Chân trời sáng tạo
Bài 43.1 trang 125
Trái Đất có hiện tượng ngày và đêm luân phiên là do
A. Mặt Trời mọc ở đằng đông, lặn ở đằng tây.
B. Trái Đất tự quay quanh trục của nó theo hướng từ tây sang đông.
C. Trái Đất tự quay quanh trục của nó theo hướng từ đông sang tây.
D. Mặt Trời chuyển động từ đông sang tây.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Hiện tượng ngày, đêm trên Trái Đất: Hình khối cầu của Trái đất luôn được Mặt trời chiếu sáng một nửa, còn một nửa không được chiếu sáng, vì thế sinh ra ngày và đêm.
- Tuy nhiên, do Trái đất tự quay quanh trục của nó theo hướng từ tây sang đông nên mọi nơi ở bề mặt Trái đất đều lần lượt được Mặt Trời chiếu sáng rồi lại chìm trong bóng tối, gây nên hiện tượng luân phiên ngày và đêm.
- Chọn đáp án B.
Bài 43.2 trang 125
Trái Đất không tự phát sáng mà được chiếu sáng bởi Mặt Trời.
a) Vì sao Mặt Trời chỉ chiếu sáng được một nửa Trái Đất?
b) Phần nào của Trái Đất sẽ là ban ngày? Phần nào của Trái Đất sẽ là ban đêm?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
a) Mặt Trời chỉ chiếu sáng được một nửa Trái Đất vì Trái đất có dạng hình cầu nên Mặt Trời luôn chỉ chiếu sáng được một nửa, nửa còn lại không được chiếu sáng.
b) - Phần được Mặt Trời chiếu sáng gọi là ngày.
- Phần không được Mặt Trời chiếu sáng gọi là đêm.
Bài 43.3 trang 125
Quan sát hình bên và trả lời các câu hỏi sau:
a) Trong số các vị trí M, N, P, Q thì ở những vị trí nào đang là ban ngày? Ở những vị trí nào đang là ban đêm? Vì sao?
b) Người ở vị trí nào trong hai vị trí M và N sẽ thấy Mặt Trời mọc trước? Vì sao?
c) Người ở vị trí nào trong hai vị trí P và Q sẽ thấy Mặt Trời lặn trước? Vì sao?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
a) – Vị trí đang là ban ngày là: P, Q vì hai vị trí này đang được Mặt Trời chiếu sáng.
– Vị trí đang là ban đêm là: M, N vì hai vị trí này không được Mặt Trời chiếu sáng.
b) Trong hai vị trí M và N, người ở vị trí N sẽ thấy Mặt Trời mọc trước vì Trái Đất quay quanh trục theo chiều từ tây sang đông, ánh sáng Mặt Trời sẽ chiếu tới N trước rồi mới chiếu đến M.
c) Trong hai vị trí P và Q, người ở vị trí Q sẽ thấy Mặt Trời lặn trước vì Trái Đất quay quanh trục theo chiều từ tây sang đông, bóng tối sẽ chìm vào Q trước rồi mới chìm vào P.
Bài 43.4 trang 125
Giả sử em bị lạc trong rừng. Nếu em quan sát được Mặt Trời và có đồng hồ để xác định thời gian. Em hãy đề xuất phương án xác định phương hướng.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
Phương án xác định phương hướng khi bị lạc vào rừng là:
❖ Cách 1:
- Đầu tiên, em sử dụng đồng hồ để xác định giờ: từ 9 đến 10 giờ sáng Mặt Trời sẽ nằm ở hướng Đông - Nam, từ 15 đến 16 giờ sẽ chuyển sang hướng Tây - Nam.
- Sau đó em quan sát ánh sáng Mặt Trời và đứng thẳng giang hai tay ra:
+ Nếu đang là buổi sáng thì: Hướng mặt về phía mặt trời mọc là hướng đông, sau lưng là hướng tây, tay trái chỉ hướng bắc, tay phải chỉ hướng nam.
+ Nếu đang là buổi chiều thì: Hướng mặt về phía mặt trời lặn là hướng tây, sau lưng là hướng đông, tay trái chỉ hướng nam, tay phải chỉ hướng bắc.
❖ Cách 2:
- Dựa vào đồng hồ ta xác định được buổi sáng hoặc buổi chiều.
- Sau đó, dựa vào bóng của mình hoặc cây cối để xác định phương hướng:
+ Vào buổi sáng, hướng của bóng là hướng tây.
+ Vào buổi chiều, hướng của bóng là hướng đông.
Sách bài tập Khoa học Tự nhiên 6 | Cánh diều
Bài 33.1 trang 80
Nói về hiện tượng mọc và lặn hàng ngày của Mặt Trời, em hãy cho biết nhận định nào sau đây là đúng?
A. hướng tây lúc sáng sớm.
B. hướng đông lúc sáng sớm.
C. hướng bắc lúc sáng sớm.
D. hướng nam lúc sáng sớm.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Nói về hiện tượng mọc và lặn hàng ngày của Mặt Trời, Mặt Trời mọc ở hướng đông. Vậy, hướng đông lúc sáng sớm.
- Chọn đáp án B.
Bài 33.2 trang 80
Trên Trái Đất, chúng ta nhìn thấy Mặt Trời mọc và lặn hằng ngày là do chuyển động quay xung quanh trục của Trái Đất. Em hãy cho biết nhận định nào sau đây là đúng về thời gian quay hết một vòng xung quanh trục của Trái Đất? Thời gian Trái Đất quay hết một vòng quanh trục là
A. một tháng
B. một năm
C. một tuần
D. một ngày đêm
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Thời gian Trái Đất quay hết một vòng quanh trục là 24 giờ tương ứng với một ngày đêm.
Thời gian Trái Đất quay hết một vòng quanh Mặt Trời là một năm tương ứng với 365 ngày.
- Chọn đáp án D.
Bài 33.3 trang 81
Trong các nhận định nào sau đây, phát triển nào là đúng (Đ), phát biểu nào là sai (S)?
STT |
Nhận định |
Đ |
S |
1 |
Trái Đất đứng yên trong không gian, Mặt Trời chuyển động xung quanh Trái Đất một vòng hết một ngày đêm. |
||
2 |
Trái Đất quay xung quanh trục của nó từ phía đông sang phía tây cho nên chúng ta nhìn thấy Mặt Trời mọc và lặn hằng ngày. |
||
3 |
Trái Đất quay xung quanh trục của nó từ phía tây sang phía đông cho nên chúng ta nhìn thấy Mặt Trời mọc và lặn hằng ngày. |
||
4 |
Mặt Trời mọc lên ở phía tây vào lúc sáng sớm, lên cao dần và lặn ở phía đông lúc chiều tối. |
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
STT |
Nhận định |
Đ |
S |
1 |
Trái Đất đứng yên trong không gian, Mặt Trời chuyển động xung quanh Trái Đất một vòng hết một ngày đêm. |
S |
|
2 |
Trái Đất quay xung quanh trục của nó từ phía đông sang phía tây cho nên chúng ta nhìn thấy Mặt Trời mọc và lặn hằng ngày. |
S |
|
3 |
Trái Đất quay xung quanh trục của nó từ phía tây sang phía đông cho nên chúng ta nhìn thấy Mặt Trời mọc và lặn hằng ngày. |
Đ |
|
4 |
Mặt Trời mọc lên ở phía tây vào lúc sáng sớm, lên cao dần và lặn ở phía đông lúc chiều tối. |
S |
Giải thích
1. Trái Đất tự quay quanh trục của nó hết một ngày đêm và quay quanh Mặt Trời hết thời gian khoảng một năm.
2. Trái Đất quay xung quanh trục của nó từ phía tây sang phía đông cho nên chúng ta nhìn thấy Mặt Trời mọc ở phía đông và lặn ở phía tây hằng ngày.
4. Mặt Trời mọc lên ở phía đông vào lúc sáng sớm, lên cao dần và lặn ở phía tây lúc chiều tối.
Bài 33.4 trang 81
Hãy ghép mỗi thông tin cho trong cột A với mỗi thông tin cho trong cột B để được phát biểu đúng về hiện tượng mọc và lặn hằng ngày của Mặt Trời.
Cột A |
Cột B |
|
1. Từ Trái Đất thấy Mặt Trời mọc và lặn hằng ngày là do |
A. ở phía đông vào lúc sáng sớm. |
|
2. Mặt Trời mọc |
B. ở phía tây vào lúc chiều tối. |
|
3. Mặt Trời lặn |
C. Trái Đất quay xung quanh trục của nó từ phía tây sang phía đông hằng ngày. |
|
4. Trái Đất quay xung quanh trục của nó |
D. một vòng hết gần một ngày đêm. |
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
1 – C
Từ Trái Đất thấy Mặt Trời mọc và lặn hằng ngày là do Trái Đất quay xung quanh trục của nó từ phía tây sang phía đông hằng ngày.
2 – A
Mặt Trời mọc ở phía đông vào lúc sáng sớm.
3 – B
Mặt Trời lặn ở phía tây vào lúc chiều tối.
4 – D
Trái Đất quay xung quanh trục của nó một vòng hết gần một ngày đêm.
Bài 33.5 trang 81
Hình 33.1 cho thấy hình ảnh Trái Đất khi chúng ta nhìn vào cực Bắc, chiều quay của Trái Đất và hướng ánh sáng từ Mặt Trời chiếu tới. Em hãy ghép các thông tin ở cột B tương ứng với các địa điểm trên Trái Đất được đưa ra ở cột A.
Cột A
Cột B
1. Ở vị trí A
A. người quan sát nhìn thấy Mặt Trời lặn vào chiều tối.
2. Ở vị trí B
B. đang là ban đêm.
3. Ở vị trí C
C. người quan sát nhìn thấy Mặt Trời lên cao nhất vào gần giữa trưa.
4. Ở vị trí D
D. người quan sát nhìn thấy Mặt Trời mọc vào lúc sáng sớm.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
1 – D
Ở vị trí A người quan sát nhìn thấy Mặt Trời mọc vào lúc sáng sớm. Vì ta thấy chiều quay của Trái Đất ngược chiều kim đồng hồ nên vị trí A sẽ dần dần nhận được ánh sáng Mặt Trời nhiều hơn.
2 – C
Ở vị trí B người quan sát nhìn thấy Mặt Trời lên cao nhất vào gần giữa trưa. Vì ở vị trí này nhận được toàn bộ ánh sáng Mặt Trời chiếu vuông góc xuống bề mặt.
3 – A
Ở vị trí C người quan sát nhìn thấy Mặt Trời lặn vào chiều tối. Vì ta thấy chiều quay của Trái Đất ngược chiều kim đồng hồ nên vị trí C sẽ dần dần không nhận được ánh sáng Mặt Trời chiếu nữa.
4 – B
Ở vị trí D đang là ban đêm. Vì ta thấy ở vị trí này không nhận được ánh sáng từ Mặt Trời chiếu tới.
Bài 33.6 trang 82
Vào một ngày tại một nơi Mặt Trời mọc lúc 6 giờ sáng và lặn lúc 6 giờ chiều. Em hãy cho biết thời điểm người quan sát thấy Mặt Trời ở vị trí như hình 33.2 là vào khoảng mấy giờ.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
Trong hình vẽ ta thấy, Mặt Trời nhô khỏi mặt đất ở hướng đông được một góc khoảng 45°.
Mà Mặt Trời mọc ở hướng đông (6h sáng) lặn ở hướng tây (6h chiều) coi như là quay được một góc 180° trong 12 giờ.
Vậy thời gian để Mặt Trời nhô lên được góc 45° là:
\[\frac{{45}}{{180}} \times 12 = 3(h)\]Thời điểm quan sát thấy Mặt Trời ở vị trí như hình vẽ kể từ lúc Mặt Trời bắt đầu mọc là: 6 + 3 = 9 giờ sáng.
Bài 33.7 trang 82
Tại một thời điểm bất kì, trên Trái Đất nửa hướng về phía Mặt Trời là ban ngày, nửa kia là ban đêm. Trên hình 33.3 cho thấy châu Âu và châu Phi là ban ngày, Ấn Độ chuẩn bị tối và châu Úc đang là ban đêm. Em hãy cho biết thứ tự quan sát thấy Mặt Trời mọc ở bốn vùng nói trên?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Dựa vào Trái Đất tự quay quanh trục từ tây sang đông nên ta thấy Mặt Trời mọc ở hướng đông và lặn ở hướng tây.
- Từ đó, quan sát hình 33.3 ta thấy: Châu Úc sẽ là địa điểm thấy Mặt Trời mọc đầu tiên sau đó lần lượt là Ấn Độ, Châu Phi và Châu Âu.
Bài 33.8 trang 82
Bạn Hiếu Minh làm thí nghiệm đo chiều dài bóng của một cái cọc in trên mặt đất vào sau một số thời điểm trong một ngày trời nắng và thu được kết quả cho trong bảng sau:
Thời điểm
10 giờ
11 giờ
12 giờ
13 giờ
14 giờ
Chiều dài bóng (cm)
90
45
25
50
85
Em hãy nhận xét về sự thay đổi chiều dài bóng in trên mặt đất của cái cọc trong khoảng thời gian từ 10 giờ đến 14 giờ.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
Qua kết quả thu được trong bảng ta thấy:
- Chiều dài bóng in trên mặt đất của cái cọc giảm dần từ 10 giờ đến 12 giờ trưa.
- Tăng dần từ 12 giờ trưa đến 14 giờ chiều.
Sách bài tập Khoa học Tự nhiên 6 | Kết nối tri thức với cuộc sống
Bài 52.1 trang 82
Mặt Trời mọc ở hướng Đông vào buổi sáng và lặn ở hướng Tây vào buổi chiều vì
A. Trái Đất quay quanh trục của nó theo chiều từ Tây sang Đông.
B. Trái Đất quay quanh trục của nó theo chiều từ Đông sang Tây.
C. Mặt Trời chuyển động quanh Trái Đất.
D. Trái Đất quay xung quanh Mặt Trời.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Mặt Trời mọc ở hướng Đông vào buổi sáng và lặn ở hướng Tây vào buổi chiều vì: Trái Đất quay quanh trục của nó theo chiều từ Tây sang Đông.
- Chọn đáp án A.
Bài 52.2 trang 82
Hãy khoanh vào từ “Đúng” hoặc “Sai” để đánh giá các phát biểu dưới đây.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
STT |
Phát biểu |
Đánh giá |
|
1 |
Chuyển động biểu kiến là chuyển động chỉ có trong cảm giác của người nhìn, không có thật trong thực tế. |
Sai |
|
2 |
Chuyển động của Mặt Trăng quanh Trái Đất là một chuyển động biểu kiến. |
Đúng |
|
3 |
Có ngày và đêm là do Trái Đất tự quay quanh trục của nó |
Sai |
|
4 |
Mặt Trời luôn luôn chỉ chiếu sáng một nửa Trái Đất nên có ngày và đêm. |
Đúng |
|
5 |
Đứng ở Bắc bán cầu thì thấy Trái Đất quay từ Tây sang Đông, đứng ở Nam bán cầu thì thấy ngược lại. |
Đúng |
|
Giải thích:
- Chuyển động biểu kiến là chuyển động thấy bằng mắt nhưng không có thực
⟹ Do đó, chuyển động biểu kiến là chuyển động chỉ có trong cảm giác của người nhìn, không có thật trong thực tế là phát biểu đúng.
- Chuyển động của Mặt Trăng quanh Trái Đất là chuyển động thực ⟹ Chuyển động của Mặt Trăng quanh Trái Đất không phải là chuyển động biểu kiến.
- Trái Đất tự quay quanh trục nên xuất hiện hiện tượng ngày và đêm.
⟹ Có ngày và đêm là do Trái Đất tự quay quanh trục của nó.
⟹ Không phải do Mặt Trời luôn luôn chỉ chiếu sáng một nửa Trái Đất nên có ngày và đêm.
- Đứng ở Bắc bán cầu thì thấy Trái Đất quay từ Đông sang Tây, đứng ở Nam bán cầu thì thấy ngược lại ⟹ Không phải đứng ở Bắc bán cầu thì thấy Trái Đất quay từ Tây sang Đông, đứng ở Nam bán cầu thì thấy ngược lại.
Bài 52.3 trang 82
Hãy tính xem trong một năm (365 ngày) Trái Đất quay quanh trục của nó hết bao nhiêu giờ?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Trái Đất quay quanh trục của nó 1 vòng hết 24 giờ = 1 ngày đêm.
- Số giờ Trái Đất quay quanh trục của nó trong một năm (365 ngày) là:
365 . 24 = 8 760 (giờ)
Bài 52.4 trang 83
Ngư dân nước ta, khi đi biển, do thất lạc la bàn, làm thế nào xác định được hướng đi cho tàu vào ban đêm?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
Ngư dân nước ta, khi đi biển, do thất lạc la bàn, xác định được hướng đi cho tàu vào ban đêm, bằng cách:
- Nhìn trên bầu trời tìm vị trí sao Bắc Đẩu.
- Nhìn về sao Bắc Đẩu, giang 2 tay, tay phải là hướng Đông, tay trái là hướng Tây, sau lưng là hướng Nam.
Bài 52.5 trang 83
Nhà/căn hộ của em quay hướng nào? Bằng cách nào mà em xác định được?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Tùy vào nhà của các em để nói nhà đang quay theo hướng nào.
- Cách xác định hướng:
+ Đứng trước cửa nhà/ căn hộ, giang 2 tay
+ Để tay phải hướng về phía Mặt Trời mọc, đó là hướng Đông, phía trước mặt là hướng Bắc, phía sau lưng là hướng Nam.
