MỤC TIÊU
Lấy được ví dụ về tác dụng của lực làm thay đổi tốc độ, thay đổi hướng chuyển động và biến dạng vật.
TÓM TẮT KIẾN THỨC
💡 Mở đầu
Quan sát hình bên và cho biết trong hai người, ai đang giương cung và ai chưa giương cung? Vì sao em biết?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Học sinh nam đang giương cung và học sinh nữ chưa giương cung.
- Vì dây cung của học sinh nam đã được kéo căng và bị biến dạng so với ban đầu.
1. SỰ THAY ĐỔI TỐC ĐỘ VÀ THAY ĐỔI HƯỚNG CHUYỂN ĐỘNG
Tìm hiểu về sự thay đổi tốc độ và thay đổi hướng chuyển động của vật
Chúng ta thường quan sát được sự biến đổi chuyển động (thay đổi tốc độ và thay đổi hướng chuyển động) của các vật như sau:
• Vật đang đứng yên, bắt đầu chuyển động.
• Vật đang chuyển động, bị dừng lại.
• Vật chuyển động nhanh lên.
• Vật chuyển động chậm lại.
• Vật đang chuyển động theo hướng này bỗng chuyển động theo hướng khác.
👨👩👧👦 Thảo luận
1. Quan sát hình 36.1 36.2 và cho biết hướng chuyển động, tốc độ chuyển động của quả bóng thay đổi như thế nào? Nguyên nhân của sự thay đổi đó là gì?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Cầu thủ dùng đầu đánh bóng vào khung thành làm bóng thay đổi hướng chuyển động.
- Quả bóng đang đứng yên, khi có chân cầu thủ đá vào thì nó chuyển động.
- Nguyên nhân của sự thay đổi đó là có lực tác dụng vào quả bóng.
📝 Củng cố
Lấy ví dụ minh hoạ cho sự biến đổi chuyển động của vật dưới tác dụng của lực.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Cầu thủ bắt bóng trước khung thành làm cho quả bóng đang chuyển động thì dừng lại.
- Thuyền giương buồm làm cho gió tác dụng lực lên cánh buồm khiến cho thuyền chuyển động nhanh lên.
2. SỰ BIẾN DẠNG CỦA VẬT
Tìm hiểu về sự biến dạng của các vật
- Sự biến dạng là sự thay đổi hình dạng của một vật.
- Ví dụ: Lò xo bị kéo dãn, mặt nệm bị lún khi có tay đè lên.
👨👩👧👦 Thảo luận
2. Ngoài tác dụng gây ra sự thay đổi tốc độ và thay đổi hướng chuyển động của vật, lực còn có thể gây ra tác dụng nào khác ở vật chịu tác dụng lực?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
Ngoài tác dụng gây ra sự biến đổi chuyển động của vật, lực còn có thể gây ra sự biến dạng của vật.
📝 Củng cố
Lấy ví dụ về lực tác dụng lên vật làm vật bị biến dạng.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
Treo quả nặng vào lò xo làm lò xo giãn ra.
♻️ Vận dụng
Mô tả tác dụng của lực xuất hiện trong các hình 36.4, 36.5 và 36.6.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Hình 36.4: Gió tác dụng lực lên cánh buồm làm cho thuyền thay đổi tốc độ chuyển động.
- Hình 36.5: Không khí tác dụng lực cản lên dù làm cho vận động viên nhảy dù chuyển động chậm lại.
- Hình 36.6: Khi một thủ môn chụp lấy quả bóng đang bay vào khung thành thì thủ môn đã tác dụng một lực lên quả bóng khiến cho quả bóng đang chuyển động bị dừng lại.
✍️ Ghi nhớ
Lực tác dụng lên một vật có thể làm thay đổi tốc độ, thay đổi hướng chuyển động của vật, làm biến dạng vật, hoặc đồng thời làm thay đổi tốc độ, thay đổi hướng chuyển động và làm biến dạng vật.
BÀI TẬP
✍️ Bài tập
1. Lấy ba ví dụ về lực tác dụng lên một vật làm thay đổi tốc độ chuyển động, thay đổi hướng chuyển động hoặc làm vật bị biến dạng.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Ta lấy tay búng vào một viên bi sắt đang đứng yên trên mặt ngang thì viên bi sẽ chuyển động.
- Khi đóng đinh vào tường, búa tác dụng lực vào đinh làm đinh đang đứng yên bắt đầu chuyển động ngập sâu vào tường.
- Tay nén hai đầu lò xo làm lò xo biến dạng.
- Khi đỡ quả bóng tennis, quả bóng đã tác dụng lực lên mặt vợt làm mặt vợt biến dạng.
- Đá quả bóng vào tường, tường tác dụng lên quả bóng một lực làm quả bóng biến dạng đồng thời làm biến đổi chuyển động của nó.
✍️ Bài tập
2. Khi quả bóng đập vào một bức tường, lực do tường tác dụng lên bóng
A. chỉ làm biến đổi chuyển động của quả bóng.
B. chỉ làm biến dạng quả bóng.
C. vừa làm biến đổi chuyển động vừa làm biến dạng quả bóng.
D. không làm biến đổi chuyển động và không làm biến dạng quả bóng.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
Đáp án C.
✍️ Bài tập
3. Khi hai viên bi sắt va chạm, lực do viên bị 1 tác dụng lên viên bi 2
A. chỉ làm biến đổi chuyển động của viên bi 2.
B. chỉ làm biến dạng viên bi 2.
C. vừa làm biến đổi chuyển động vừa làm biến dạng viên bị 2.
D. không làm biến đổi chuyển động và không làm biến dạng viên bị 2.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
Đáp án A.
✍️ Bài tập
4. Cho các từ: chuyển động, thay đổi, nhanh hơn, chậm lại, dừng lại, biến dạng, đứng yên. Hãy chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống:
a) Khi cầu thủ đá vào quả bóng đang nằm yên thì chân cầu thủ đã tác dụng lực lên quả bóng khiến cho quả bóng đang ...(1)... bắt đầu ...(2)...
b) Khi thủ môn dùng tay bắt quả bóng đang bay vào khung thành thì tay thủ môn đã tác dụng một lực lên quả bóng khiến cho quả bóng đang ...(3)... bị ...(4)...
c) Khi quả bóng bay ngang trước khung thành, cầu thủ nhảy lên dùng đầu đẩy bóng vào khung thành tức là cầu thủ đã dùng đầu tác dụng một lực lên quả bóng khiến cho quả bóng ...(5)... hướng chuyển động.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
a) Khi cầu thủ đá vào quả bóng đang nằm yên thì chân cầu thủ đã tác dụng lực lên quả bóng khiến cho quả bóng đang đứng yên (1) bắt đầu chuyển động (2).
b) Khi thủ môn dung tay bắt quả bóng đang bay vào khung thành thì tay thủ môn đã tác dụng một lực lên quả bóng khiến cho quả bóng đang chuyển động (3) bị dừng lại (4).
c) Khi quả bóng bay ngang trước khung thành, cầu thủ nhảy lên dung đầu đẩy bóng vào khung thành tức là cầu thủ đã dung đầu tác dụng một lực lên quả bóng khiến cho quả bóng thay đổi (5) hướng chuyển động.
d) Không khí tác dụng lên cái dù làm cho vận động viên nhảy dù chuyển động chậm lại (6).
e) Dùng tay đè lên tấm đệm cao su làm cho tấm đệm bị biến dạng (7).
