MỤC TIÊU
- Nêu được lực tiếp xúc xuất hiện khi vật (hoặc đối tượng) gây ra lực có sự tiếp xúc với vật (hoặc đối tượng) chịu tác dụng của lực; lấy được ví dụ về lực tiếp xúc.
- Nêu được lực không tiếp xúc xuất hiện khi vật (hoặc đối tượng) gây ra lực không có sự tiếp xúc với vật (hoặc đối tượng) chịu tác dụng của lực; lấy được ví dụ về lực không tiếp xúc.
TÓM TẮT KIẾN THỨC
💡 Mở đầu
Đưa thanh nam châm lại gần một viên bi sắt đang nằm yên trên mặt bàn, ta thấy viên bi sắt lăn lại gần phía nam châm. Tại sao lại như vậy?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
Đưa thanh nam châm lại gần một viên bi sắt đang nằm yên trên mặt bàn, ta thấy viên bi sắt lăn lại gần phía nam châm vì nam châm đã tác dụng lực hút lên viên bi, làm cho viên bi lăn về phía mình.
1. LỰC TIẾP XÚC
Tìm hiểu về lực tiếp xúc
Lực mà tay người nâng quả tạ và lực mà chân cầu thủ đá vào quả chân cầu thủ đá vào quả bóng được gọi là lực tiếp xúc.
👨👩👧👦 Thảo luận
1. Khi nâng tạ và khi đá bóng hình 38.1a và 38.1b, vật nào gây ra lực và vật nào chịu tác dụng của lực? Các vật này có tiếp xúc với nhau không?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Hình 38.1a:
+ Vật gây ra lực: Tay người.
+ Vật chịu tác dụng của lực: Quả tạ.
+ Tay người gây ra lực tiếp xúc với quả tạ chịu tác dụng lực.
- Hình 38.1b:
+ Vật gây ra lực: Chân cầu thủ.
+ Vật chịu tác dụng của lực: Quả bóng.
+ Chân cầu thủ gây ra lực tiếp xúc với quả bóng chịu tác dụng lực.
📝 Củng cố
Em hãy tìm các ví dụ về lực tiếp xúc trong đời sống.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
Ví dụ về lực tiếp xúc trong đời sống:
- Tay ta dùng lực kéo để kéo dãn lò xo, tay ta và lò xo tiếp xúc với nhau.
- Tay ta tác dụng một lực đẩy vào thùng hàng, tay ta và thùng hàng tiếp xúc với nhau.
✍️ Ghi nhớ
Lực tiếp xúc xuất hiện khi vật (hoặc đối tượng) gây ra lực có sự tiếp xúc với vật (hoặc đối tượng) chịu tác dụng của lực.
2. LỰC KHÔNG TIẾP XÚC
Tìm hiểu về lực không tiếp xúc
Lực mà nam châm tác dụng lên viên bi sắt và lực hút của Trái Đất tác dụng lên quả táo trong quá trình quả táo chưa chạm đất được gọi là lực không tiếp xúc.
👨👩👧👦 Thảo luận
2. Quan sát hình 38.2, em hãy cho biết tại sao viên bi sắt lại bị kéo về phía nam châm. Trong hình 38.2 và 37.2, vật nào gây ra lực và vật nào chịu tác dụng của lực? Các vật có tiếp xúc với nhau không?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Hình 38.2, viên bi sắt bị kéo về phía nam châm do nam châm đã tác dụng lực hút lên viên bi sắt.
- Hình 38.2: Nam châm tác dụng lực hút lên miếng sắt, hút miếng sắt về phía mình.
+ Vật gây ra lực: Nam châm.
+ Vật chịu tác dụng của lực: Viên bi sắt.
- Hình 37.2: Lực hút của Trái Đất tác dụng lên quả táo.
+ Vật gây ra lực: Trái Đất.
+ Vật chịu tác dụng của lực: Quả táo.
- Các vật trên không tiếp xúc với nhau.
👨👩👧👦 Thảo luận
3. Theo em, có sự khác biệt nào về các lực tác dụng được minh hoạ ở hình 38.1a và 38.2?
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
Sự khác biệt về các lực tác dụng được minh họa ở hình 38.1a và 38.2 đó là:
- Lực tác dụng ở hình 38.1a là lực tiếp xúc: Tay cô gái gây ra lực có sự tiếp xúc với quả nặng chịu tác dụng của lực.
- Lực tác dụng ở hình 38.2 là lực không tiếp xúc: Nam châm gây ra lực không tiếp xúc với viên bi sắt chịu tác dụng của lực.
📝 Củng cố
Em hãy tìm các ví dụ về lực không tiếp xúc trong đời sống.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Ví dụ về lực không tiếp xúc trong đời sống là:
+ Lực hút giữa Trái Đất và Mặt Trăng, Trái Đất và Mặt Trăng không tiếp xúc với nhau.
+ Lực hút của hai thanh nam châm.
♻️ Vận dụng
Trong các hình ảnh sau, hình ảnh nào cho thấy xuất hiện lực tiếp xúc, lực không tiếp xúc?
a) Đẩy piston để ép quả;
b) Đưa thanh nam châm lại gần viên bi sắt;
c) Hút nhau của 2 nam châm;
d) Nâng cốc nước lên khỏi bàn.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Hình ảnh xuất hiện lực tiếp xúc là: a, d. Trong đó:
+ Đẩy piston để ép quả: Piston gây ra lực có sự tiếp xúc với quả chịu tác dụng của lực.
+ Nâng cốc nước lên khỏi bàn: Tay người gây ra lực có sự tiếp xúc với cốc nước chịu tác dụng của lực.
- Hình ảnh xuất hiện lực không tiếp xúc là: b, c. Trong đó:
+ Đưa thanh nam châm lại gần viên bi sắt: Nam châm gây ra lực không có sự tiếp xúc với viên bi sắt chịu tác dụng của lực.
+ Hút nhau của hai nam châm: Nam châm này gây ra lực không có sự tiếp xúc với nam châm kia chịu tác dụng của lực.
✍️ Ghi nhớ
Lực không tiếp xúc xuất hiện khi vật (hoặc đối tượng) gây ra lực không có sự tiếp xúc với vật (hoặc đối tượng) chịu tác dụng của lực.
BÀI TẬP
✍️ Bài tập
1. Nếu hai ví dụ về lực tiếp xúc và lực không tiếp xúc.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Ví dụ về lực tiếp xúc: Tay ta tác dụng một lực đẩy vào cánh cửa, tay ta và cánh cửa tiếp xúc với nhau.
- Ví dụ về lực không tiếp xúc: Lực hút giữa Trái Đất và Mặt Trăng, Trái Đất và Mặt Trăng không tiếp xúc với nhau.
✍️ Bài tập
2. Lực nào sau đây là lực tiếp xúc?
A. Lực của Trái Đất tác dụng lên bóng đèn treo trên trần nhà.
B. Lực của quả cần tác dụng lên lò xo khi treo quả cần vào lò xo.
C. Lực của nam châm hút thanh sắt đặt cách nó một đoạn.
D. Lực hút giữa Trái Đất và Mặt Trăng.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Lực tiếp xúc là: Lực của quả cân tác dụng lên lò xo khi treo quả cân vào lò xo.
- Vì lò xo gây ra lực có tiếp xúc với quả cân chịu tác dụng của lực.
⟹ Chọn đáp án B.
✍️ Bài tập
3. Lực nào sau đây là lực không tiếp xúc?
A. Lực của bạn Linh tác dụng lên cửa để mở cửa.
B. Lực của chân cầu thủ tác dụng lên quả bóng
C. Lực Trái Đất tác dụng lên quyển sách đặt trên mặt bàn.
D. Lực của gió tác dụng lên cánh buồm.
🌟 Lời giải chi tiết 🌟
- Lực không tiếp xúc là: Lực Trái Đất tác dụng lên quyền sách đặt trên mặt bàn.
- Vì Trái Đất gây ra lực không tiếp xúc với quyển sách chịu tác dụng của lực.
⟹ Chọn đáp án C.
