A. TÓM TẮT LÝ THUYẾT
I. HƯỚNG ĐỘNG LÀ GÌ?
- Ở thực vật, phản ứng đối với kích thích có thể là sự vận động của cơ quan như cuống lá, thân hoặc tua hướng tới hoặc tránh xa nguồn kích thích như ánh sáng, hóa chất…
- Hướng động là hình thức phản ứng của cơ quan thực vật đối với tác nhân kích thích từ một hướng. Hướng của phản ứng được xác định bởi hướng của các tác nhân kích thích.
- Hướng động có 2 loại chính : hướng động dương (sinh trưởng hướng tới nguồn kích thích) và hướng động âm (sinh trưởng theo hướng tránh xa nguồn kích thích)
+ Hướng động dương xảy ra khi các tế bào ở phía không được kích thích (phía tối) sinh trưởng nhanh hơn so với các tế bào được kích thích (phía sáng).
+ Hướng động âm xảy ra khi các tế bào ở phía được kích thích sinh trưởng nhanh hơn so với tế bào không được kích thích
II. CÁC KIỂU HƯỚNG ĐỘNG
Hướng động có các kiểu tương ứng với tác nhân kích thích, ví dụ như hướng sáng, hướng trọng lực, hướng hóa…
1. Hướng sáng
Hướng sáng của thân là sự sinh trưởng của thân (cành) hướng về phía ánh sáng : thân cây uốn cong về phía nguồn sáng, thân cây có hướng sáng dương. Rễ cây uốn cong theo hướng ngược lại, nên rễ cây có hướng sáng âm.
2. Hướng trọng lực
Phản ứng của cây đối với trọng lực gọi là hướng trọng lực. Đỉnh rễ cây sinh trưởng theo hướng của trọng lực gọi là hướng trọng lực dương. Đỉnh thân sinh trưởng theo hướng ngược lại hướng của trọng lực gọi là hướng trọng lực âm.
3. Hướng hóa
- Hướng hóa là phản ứng sinh trưởng của thực vật đáp lại tác động của hóa chất.
- Rễ cây luôn hướng về nơi có nguồn dinh dưỡng thích hợp và cần thiết cho sự phát triển (hướng hóa dương) và tránh xa nơi có hóa chất độc hại với nó (hướng hóa âm).
4. Hướng nước
- Hướng nước là sự sinh trưởng của rễ cây hướng tới nguồn nước
- Hướng nước và hướng hóa xác định sự sinh trưởng của rễ cây hướng tới nguồn nước và phân bón.
5. Hướng tiếp xúc
- Hướng tiếp xúc là phản ứng sinh trưởng đối với sự tiếp xúc.
- Phần lớn các loài cây dây leo như cây nho, cây bầu, đậu côve… có tua quấn. tua quấn vươn thẳng đến khi tiếp xúc với giá thể. Sự tiếp xúc đã kích thích sự sinh trưởng kéo dài của các tế bào tại phía không tiếp xúc của tua làm cho nó quấn quanh giá thể.
III. VAI TRÒ CỦA HƯỚNG ĐỘNG
Hướng động giúp cây sinh trưởng hướng tới các điều kiện môi trường thuận lợi giúp cây thích nghi đối với sự biến đổi của môi trường để tồn tại và phát triển.
