I. THẾ NÀO LÀ MỘT QUẦN XÃ SINH VẬT?
- Quần xã sinh vật: là tập hợp những quần thể sinh vật thuộc các loài khác nhau, cùng sống trong một không gian xác định và chúng có mối quan hệ mật thiết, gắn bó với nhau.
- Đặc điểm:
+ Quần xã có cấu trúc tương đối ổn định.
+ Các sinh vật trong quần xã thích nghi với môi trường sống của chúng.
+ Các sinh vật có mối quan hệ gắn bó như một thể thống nhất.
- So sánh quần xã sinh vật và quần thể sinh vật:
QUẦN XÃ SINH VẬT | QUẦN THỂ SINH VẬT |
Gồm nhiều quần thể sinh vật thuộc các loài khác nhau. | Gồm nhiều cá thể cùng loài. |
Độ đa dạng cao. | Độ đa dạng thấp. |
Mối quan hệ giữa các quần thể là quan hệ khác loài, chủ yếu là quan hệ dinh dưỡng. | Mối quan hệ giữa các cá thể là quan hệ cùng loài, chủ yếu là quan hệ sinh sản và di truyền. |
II. NHỮNG DẤU HIỆU ĐIỂN HÌNH CỦA MỘT QUẦN XÃ:
Quần xã có các đặc trưng cơ bản về số lượng và thành phần các loài sinh vật:
- Số lượng các loài trong quần xã: được đánh giá qua những chỉ số: độ đa dạng, độ nhiều, độ thường gặp.
- Thành phần loài trong quần xã: thể hiện qua việc xác định loài ưu thế và loài đặc trưng.
Đặc điểm | Các chỉ số | Thể hiện |
Số lượng các loài trong quần xã | Độ | Mức độ phong phú về số lượng loài trong quần xã. |
Độ nhiều | Mật độ cá thể của từng loài trong quần xã. | |
Độ | Tỉ lệ % số địa điểm bắt gặp một loài trong tổng số địa điểm quan sát. | |
Thành phần loài trong quần xã | Loài | Loài đóng vai trò quan trọng trong quần xã. |
Loài | Loài chỉ có ở một quần xã hoặc có nhiều hơn hẳn các loài khác. |
III. QUAN HỆ GIỮA NGOẠI CẢNH VÀ QUẦN XÃ:
- Các nhân tố sinh thái vô sinh và hữu sinh luôn ảnh hưởng tới quần xã, tạo nên sự thay đổi của quần xã.
+ Sự thay đổi chu kì ngày đêm, chu kì mùa dẫn đến hoạt động của các sinh vật cũng mang tính chất chu kì.
+ Điều kiện khí hậu thuận lợi, thực vật phát triển dẫn tới động vật cũng phát triển. Tuy nhiên, số lượng loài sinh vật luôn được khống chế ở mức độ ổn định phù hợp với khả năng của môi trường, tạo cân bằng sinh học trong quần xã.
- Trong thực tế, con người có rất nhiều tác động làm mất cân bằng sinh học trong các quần xã như:
